Ẩm thực miền tay - Mắm Ba Khía , món ăn đậm đà hương vị quê hương

Tôi xa quê đã lâu nay mới có dịp về thăm lại , thấy lòng bùi ngùi cảm xúc trào dân theo dòng xe lăn bánh , tôi sảy bước trên đường quê tôi thấy lòng nhẹ hẩn , con gió thoảng qua luồng vào mũi tôi mùi mắm Ba Khía thơm lừng , cái mùi đặc trưng của vùng Miệt Thứ quê tôi ngày ấy . Trong bửa cơm chiều đầm ấm bên gia đình có những món ăn đặc sản của quê hương , nào cua , cá , mực , nhưng tôi vẫn thích nhất món mắm Ba Khía của má làm , bởi mắm Ba Khía không chỉ mang hương vị quê nhà mà nó còn gợi cho tôi nhớ về thời tuổi thơ lam lũ nhưng vẫn hết sức hồn nhiên . Thưởng thức hương vị mặn mà của món ăn như thắm đẩm vào hồn tôi .

mắm Ba Khía , món ăn dân dã miền tây

Hồi ấy quê tôi nghèo lắm, cuộc sống của người dân ven rừng ngập mặn, chủ yếu dựa vào nguồn thu từ sản vật mà thiên nhiên đem lại trong đó có con Ba Khía, con Ba Khía đen đúa sống dưới sình lầy, nhưng thịt của nó thì rất ngon, người ta biết đến quê tôi nhiều hơn là nhở hương vị thơm ngọt và nồng nàng của con mắm Ba Khía. Chẳng biết tự khi nào mà lũ Ba Khía kéo nhau về đây định cư và chúng sinh sôi nẩy nở, ngày nào cũng thế cứ tối trời là cả xóm tôi, người thì ra biển, kẻ bơi xuồng dọc theo các bờ kênh để tìm bắt Ba Khía có khi đến gần sáng mới về .

Ngày xưa dụng cụ bắt Ba Khía rất thô sơ, chỉ cần một cái giỏ tre để đựng Ba Khía và một cây đèn dầu tự chế, ánh sáng lu mờ chứ đâu sáng như đèn pin hay đèn bình như bây giờ, nhưng do có nhiều kinh nghiệm trong nghề nên chỉ cần rọi đèn lướt qua là người ta có thể nhìn thấy con Ba Khía rồi và cũng thế nên dù ngày hay đêm, nước ròng hay nước lớn người ta cũng có thể bắt được chúng, tuy nhiên vào ban đêm và những khi con nước lớn thì Ba Khía bò lên cây lúc đó sẻ dể bắt hơn và cũng bắt được nhiều hơn, đặc biệt là độ tháng 10 âm lịch đó là mùa Ba Khía hội, chúng đeo thành từng chùm trên thân cây đước, người bắt chỉ việc lấy tay gạt vào giỏ, nhưng hội Ba Khía cũng kéo dài đến 3-4 ngày là kết thúc .

Đêm đêm anh hai đều theo mẹ đi bắt Ba Khía có khi bơi xuồng bắt dọc theo bờ kênh khi thì ra bãi bùn ngoài biển để bắt, lúc ấy tôi còn rất nhỏ nhưng hể má đi là tôi đòi đi theo cho bằng được. Con nít ham lội sìn lội đất chứ đi theo có giúp ích được gì đâu, có khi xách cái giỏ đựng Ba Khía còn không nổi, nhưng theo má riếc rồi quen, thỉnh thoảng tôi cũng bắt được vài con Ba Khía chứ bộ. Cũng nhờ vậy mà tôi càng thấu hiều hơn nỗi nhọc nhằn của má, có những lúc nhìn má trong chiếc áo phong phanh loay hoay tìm bắt từng con Ba Khía mà lòng tôi se thắt, nhưng con nít mà, buồn đó rồi lại quên ngay. Tôi rủ anh hai nghĩ xã hơi bằng cách chơi trò ném bùn rượt đuổi nhau la ý ới giữa trời khuya lạnh lẻo .

Ba Khía nhiều nên đêm nào cũng thu hoạch được vài ba chuc kg, sau khi phân loại chúng ra, con lớn má để bán tươi còn lại con hơi nhỏ thì lắm mắm, cách làm mắm Ba Khía rất đơn giản nhưng phải canh cho đúng độ mặn thì mới ngon. Ba Khía rửa sạch để ráo nước, nước mắm nấu sôi vớt bọt cho trong chờ nguội đổ vào, nước không dư không thiếu. Mặn quá thì thịt Ba Khía sẽ bớt ngon còn lạt quá thì thịt Ba Khía sẽ bị bủn, vậy nên dân quê tôi có cách thử độ mặn là cho một ít cơm nguội vào nước muối, thấy hột cơm nguội nổi lên là vừa, sau đó đậy kín để khoản bốn năm ngày cho nước muối thắm đều vào thịt con Ba Khía là ăn được .

Sáng sớm má thường bơi xuồng cho kịp buổi chợ đông, ngày đó mắm Ba Khía thường dành cho những gia đình nghèo bởi nó rẻ tiền mà lại ngon, chỉ vài chục đồng là có thể mua được cả ký Ba Khía và vài loại gia vị để chế biến các món ăn từ mắm Ba Khía trong bửa cơm gia đình .

Hương vị mắm Ba Khía rất độc đáo, riêng biệt không giống bất kỳ một loại mắm đồng nào, để nguyên chất khi ăn ta thấy vị mặn nồng trên đầu lưỡi, còn trộn với dấm đường ớt và ít rau râm thì ai đã nếm thử một lần sẽ vương vấn hoài cái hương vị tổng hòa, chua, cay, ngọt, mặn, béo béo, thơm thơm của mắm Ba Khía quê tôi .

ẩm thực miền tây - mắm Ba Khía

Đặc biệt vào múa gió bất tiết trời se lạnh, cơm nguội kèm với Ba Khía ăn hoài không thấy no, hoặc hôm nào đi làm đồng lỡ bữa, mắm Ba Khía nhắm nháp với khoai lang cũng được no lòng, cũng vì thế mà dân quê tôi hay nghêu ngao câu hát, Khoai lang nấu, khoai lang lùi, thêm càng Ba Khía ngọt bùi thay cơm. Con Ba Khía còn gắng bó với tuổi thơ thân thiết của chúng tôi, những buổi trưa tan trường trên con đường làng, bọn trẻ chúng tôi tung tăng đùa vui dưới mé nước, con Ba Khía cũng bò lểnh nghểnh tròi lên thụt xuống như muốn tham gia cùng chúng tôi vậy. Hay những buổi trưa gió mát Ba Khía cũng bò lên bờ như lén nhìn tụi tôi tướclà dừa làm chong chóng, rồi chúng lại trở thành làm món ăn vặt của bọn tôi trong những buổi xế chiều. Ba Khía tươi nướng lùi vào đống lửa bống mùi thơm phức, mùi thơm cũng giống như cua đồng, nhưng thịt của nó nhiều hơn, ngọt và mềm hơn .

Năm tháng dần trôi Ba Khía không chỉ còn quanh quẩn trên mâm cơm của dân nghèo mà nó được hiện diện ở những nơi phố thị. Ba Khía có trong thực đơn từ những quán ăn bình dân đến những nhà hàng sang trọng, với nhiều món được chế biến từ con Ba Khía làm say lòng thực khách

Ba Khía rang mưối

Ba Khía hấp nước dừa

Mắm Ba Khía trộn chua ngọt, ăn kèm với cơm cháy .

Mùi vị đặc trung của vị mắm Ba Khía ai đã nếm thử một lần thì sẽ nhớ mãi không quên. Ngày nay đa phần đông con người phá đất rừng để canh tác, làm cho môi trường sống của con Ba Khía bị thu hẹp, phần vì người dân lùng bắt quá nhiều, nên Ba Khía giảm dần vì số lượng. Ba Khía ngày càng hiếm mà nhu cầu tiêu dùng của người dân ngày một nhiều thêm, nhất là mắm Ba Khía từ lâu cái hương vị của nó đã đi sâu vào lòng người như thể hồn quê. Để cung cấp nhu cầu ẩm thực của người dân và cũng nhắm bảo tồn con Ba Khía, dân quê tôi đã nuôi Ba Khía ở những cánh rừng ngập mặn, nay Ba Khía đã sinh sôi trở lại .

Ngày nay Ba Khía còn là món quê thật ý nghĩa, nó giúp tôi thể hiện tình cảm và gửi gắm hương vị quê nhà đến người thân, bạn bè nơi phố thị. với tôi cuộc sống có khắm khá hơn, dù tôi có ở nơi đâu và làm công việc gì chăng nữa thi tôi vẫn nhớ hoài những ký ức quê xưa và luôn mang theo bên mình cái hương vị mặn mà, đậm đà của con Ba Khía .