Ẩm thực miền tây , mùa cá Linh và các món ăn chế biến từ cá Linh

Điên Điển, cá Linh là những sản vật đặc trưng mà thiên nhiên đã mang đến bù đắp cho người dân vùng Đồng Bằng Sông Cữu Long trong mùa nước nổi. Mùa nước nổi là mùa cá Linh sinh sôi nảy nở và theo con nước lũ lượt kéo về trên khắp các cánh đồng miền quê vùng sông nước miền tây. Đó là mùa vui cũng là mùa thương nhớ hằng sâu trong lòng người dân miền lũ

mùa bắt cá linh ở miền tây

Cá Linh thuộc họ cá chép chỉ thích hợp với vùng nước ngọt và những nơi có dòng chảy, nguồn gốc từ Biển Hồ Campuchia. Vào đúng ngày rầm tháng 7 âm lịch đàn cá linh đổ về nhiều nhất vì vậy người dân cho rằng cái tên cá Linh có liên quan tới đặc tính của nó .

Tên gọi của loài cá này xuất phát từ câu chuyện vua Gia Long bôn tẩu. Chuyện kể rằng trên đường đi của vua Gia Long đến đoạn sông Vàm Nao thì có con cá nhảy vào ( đó là con cá Linh ngày nay ) Vua đoán có chuyện chẳng lành nên cho thuyền quay trởi lại nhở vậy tránh được lần phục kích của đối phương, vua Gia Long đã đặt tên cho loại cá đó là cá Linh để thể hiện lòng tri ân .

Trước khi bắt đầu đón mùa cá Linh làng xóm đã nhộn nhịp vì tất bật chuẩn bị dụng cụ đánh bắt, mọi thứ được sửa sang để sẵn sàng cho đợt đánh bắt cá Linh. Mỗi chiếc Dớn ( là cái lưới có hình ống ) dài hàng chục mét, mép viềng lưới được xác định ghim xuống nước được cột thật nhiều chiếc cộc chắc chắn để lưới không bị bung trong suốt thời gian 6 tháng nằm trên đồng nước nổi. Đầu mùa nước vừa lên tới đầu gối là người dân bắt đầu đem Dớn ra đặt sẳng trên đồng cho đến cuối mùa nước dựt mới cướn Dớn đem về.Từ hừng đông xóm làng đã nghe rơm rả tiếng mời gọi nhau rủ nhau đi đặc Dớn, xuồng ghe bắt đầu nhộn nhịp tấp nập trên đồng. Những âm thanh và khung cảnh quên thuộc cứ lập đi lật lại mỗi năm một mùa là thêm một nét vẽ tô đậm hơn bức tranh quê trong ký ức của những người con vùng quê nước nổi. Khi thu hoạch cá, lượng cá nhiều hay ít còn tỳ thuộc hướng Dớn, nhờ kinh nghiệm tích lũy từ bao mùa nước nỗi trước, người dân có thể đoán được lượng cá nhiều hay ít theo dòng chảy của con nước đổ về .

Những gia đình có điều kiện sắm ghe lớn, bộ Dớn to để đánh bắt số lượng nhiều, còn những người đánh bắt nhỏ thì sử dụng lưới, chài hoặc đặt lưới. Chịu khó đặt và thăm thường xuyên, một ngày cũng kiếm được vài chục kg cá Linh cũng được hai đến ba trăm ngàn, trang trải trong ngoài và lo cho con cái học chi tiêu được thoải mái hơn. Đầu mùa cá Linh nhỏ bằng đầu đủa ăn, không giăng được lưới, đên khoảng giữa mùa cá bắt đầu bằng ngón tay người lớn là có thể giăng lưới được, nhưng phải sử dụng lưới dày rồi theo sự phát triển của cá người dân thay đổi loại lưới thua dần để giăng cá Linh lớn hơn .

Cá Linh thu hoạch về được đổ vào những chiếc rọng cá dưới sông mà gia đình nào cũng đa trang bị sẵn, cá sẽ sống được lâu nhờ dòng chảy lưu thông của nước sông cho đến khi có ghe tới thu mua, nhiều chiếc ghe đục lớn đến bãi tập trung cá, cân rồi chở đi khắp nơi trong khu vực Đồng Bằng Sông Cữu Long và cả Sài Gòn. Có khi ghe lớn chạy ra tận đồng thu mua tại chổ chứ không cần đem về rọng, thu hoạch dên đâu đem ra cân đến đó, cá còn khỏe nhảy sôi sối nhìn thật thích thú .

mắm cá linh

Cá được phân phối bán sỉ bán lẻ tại khắp các chợ, tuy số lượng nhiều nhưng cá linh luôn có giá nên góp phần cải thiện kinh tế gia đình cho nhiều người dân. Cá Linh ăn rất ngon vì thịt thơm bụng có mỡ, hơn nữa là loại cá lớn lên từ tự nhiên nên được rất nhiều người ưa thích và mua về chế biến món ngon cho gia đình. Nhắc đến cá Linh ai cũng xuýt xo vì độ hấp dẫn của nó, cá Linh có thể chế biến rất nhiều món ăn ngon khác nhau, món nào cũng ngon cả, nhất là kết hợp với các loại rau đồng cũng có trong mùa nước nổi như bông điên điển, bông súng. Đến cuối mùa nước khoảng tháng 10 tháng 11 âm lịch cá lớn khoảng 4-5 phân là có thể làm mắm. Cá Linh đã là đặc sản, mắm cá Linh lại càng Tăng thêm độ hấp dẫn vì độ đậm đà thơm ngon. Cá Linh và mắm cá Linh dần trở thành đặc sản không thể bỏ qua khi đến với vùng quê mùa nước nổi. Mắm cá Linh sau khi chín thì có thể dùng trực tiếp, cho chút đường, vắt vài trái chanh cho thêm vài lát ớt trộn đều lên là có thể dùng. Khi đi ra đồng chỉ cần đem theo cái thúng nhỏ đựng vài cái chén, tô mắm với rau đồng, cơm nguội là đã có được bửa cơm ngon lành để có thể tiếp tục công việc .

Lại một mùa cá Linh nữa qua đi người dân mang những chiếc Dớn Về cẩn thận cất vào trong góc nhà chờ mùa sau tiếp tục đón những đàn cá Linh mới. Mùa cá Linh đã để lại những kỹ niệm khó phai và là những sự biết ơn thiên nhiên đã cho một mùa hào sản để người dân mùa nước nổi đở phần vất vả trong cuộc sống mưu sinh, theo con nước mênh mông vơi đầy .