Ngay từ khi đặt chân lên vùng đất nam
bộ, người đi khai phá đã phải đương đầu với biết bao khó khăn thử thách của
thiên nhiên. Họ phải đủ kiên cường, gan dạ và chịu đựng để chinh phục rồi gắn bó với vùng đất này.
Nhưng tạo hóa luôn công bằng với con người, sự trù phú của thiên nhiên đả giữ
chân người đi mở cõi. Miền đồng bằng nam bộ giờ là vựa lúa lớn nhất cả nước nhờ
lượng phù sa bồi đắp vừa là nơi dự trữ cá tôm nhiều vô số kể và các loại đặc sản
khác như mật ong, trăn, rắn, rùa, chồn, các loài chim cò và có cả chuột .
 |
| Đi săn bắt chuột đồng ở miền tây |
Để được sinh tồn giữa một vùng đất
trù phú mà cũng lắm nguy hiểm này, con người đã phải liên tục sáng tạo ra vũ
khí để chống lại thú dữ. Với ý chí chinh phục thiên nhiên , người dân đã sáng
tạo nhiều vật dụng để khai thác nguồn đặc sản phong phú trong đó có thể nói
cách săn bắt chuột rất độc đáo và thú vị. Và việc bắt chuột cũng mang lại lợi
ích cho mùa màng, bởi chuột cũng là loài gặm nhắm, phá hoại cây lúa, củ
khoai, ruộng khóm, từ đó các dụng cụ dần được chế tạo để săn bắt chúột .
Từ chiếc rập đất nặng nề cồng kềnh đến
những chiếc lồng sắt gọn nhẹ cả những chiếc len tấm lưới cũng có thể làm dụng cụ
bắt được chuột. Rập đất tuy nặng nhưng hữu hiệu nhất là khi gặp phải con chuột
Cống Nhum hay Cống Lang to cũng không bị sổng, hể con nào sập bẩy là coi như hết
đường thoát thân. Những người có kinh
nghiệm về săn bắt chuột đồng chỉ cần nhìn đường mòn chuột chạy để đoán hướng để
gài rập, chiếc rập đất tuy cồng kềnh nhưng rất dể làm không tốn chi phí để mua
dụng cụ, chỉ cần có ván có cây hoặc là thân bập bè, lá dừa nước là có thể làm
được. Về sau để gọn hơn người dân còn dùng khung ép đất sét ép cho thật chặt tạo thành hình miếng vuông vuông như hình cái
rập hoặc đổ xi măng cũng gài được. Mồi mà chuột đồng thích thường là khoai mì, khóm, gạo, lúa hoặc là ốc, khi gài rập xong để mồi vô trong rập để dẩn dụ
chuột vào. Người gài rập cứ gài cho hết một vòng các nơi được dự đoán là có
chuột, rồi có thể yên tâm về nhà nghĩ ngơi thông thả uống trà trò chuyện với
nhau khoảng vài tiếng sau đi thăm rập hoặc gài buổi tối, đến sáng ra thăm thì
chắc ăn hơn. Nói như thế để thấy độ chắc ăn của chiếc rập và cho thấy sản lượng
chuột nhiều vô số kể .
 |
| Chuột đồng nướng mọi |
Quê tôi còn có nhiều cách bắt chuột
thú vị như đi đào hang, dậm cừu. Việc đào hang tuy vất vả hơn gài rập nhưng
bù lại sẽ kiếm được nhiều chuột hơn và nhộn nhịp hơn hẳn. Người quen với cộng
việc bắt chuột, họ sẽ dẫn đầu đi tìm hang ổ của chúng. Hang chuột thường ẩn nấp trong bụi rậm, chổ đất dày, đất
bị đùn cục ẩm ướt, vết chân và cùng phân chuột
dính lại biết ngay là cả ổ chuột
đang trú ngụ trong đó. Tôi nghe bác hai nói, loài chuột rất tinh ranh
chúng thường đào thông các hang với nhau, để phòng khi bị vây bắt, chúng có
đường thoát thân, quen gọi là hang cái và hang ngách. Biết chuột có tậm quán
như thế nên khi phát hiện người ta không vội đào liền mà họ tìm xem hang sẽ
thông ra đâu mà chặn các ngóc ngách lại, sau đó họ bắt đầu đào tìm bắt chuột khi đào được 1 khúc hang mà vẫn chưa thấy chuột bò ra là biết chúng đã dồn về cuối hang và
đang tìm cách thoát thân. Lúc này người ta không đào thêm mà xách nước đổ vào
cho ngập miệng hang, chuột ngợp nước sẽ tự động chui ra. Khi đó chúng đã yếu
sức và không còn nhanh nhẹn rất dể bắt. Tôi cũng tham gia với người lớn việc
canh chuột, hể thấy con nào định thoát
thân là chặn lại ngay, tuy có hơi sợ một chút nhưng vì tính hiếu kỳ và thích
vui nhộn nên cũng ráng làm gan, từ từ quen dần gặp chuột là không ngần ngại
còn bắt chúng bằng tay luôn nữa. Người dân bắt chuột bằng cách đào hang là
không bao giờ đập cho chúng chết như gài rập, phải bắt sống vì số lượng nhiều
cần rọng lại hoặc đem bán chứ ăn 1 lần không hết .
Một cách bắt chuột khác khá độc đáo
và thú vị là dậm cừu, cách bắt chuột này có thể diển ra ở cánh đồng lúa vừa thu
hoạch được chừa lại một khoảng hoặc là cánh đồng năng chuột trú ngụ lại nhiều.
Nhóm người đi bắt chuột sẽ đi vòng quanh 1 khúm năng dự đoán là có chuột nhiều, do nhìn theo đất đùn cụt, họ bước mạnh chan để chuột sợ dồn về trong khúm cỏ
năng, xung quanh cỏ năng rạp xuống chuột thấy trống không dám chạy ra. Nhưng
cách bắt đó là khi có đông người và lâu lâu mới tổ chức bắt một lần. Còn người
chuyên đi bắt chuột đồng để bán thì thường dùng cách gài rập chì rập sắt hơn vì
cách này có thể tự đi gài một mình và lượng chuột cũng khá nhiều và hơn hết là
bắt sống được chúng. Người gài rập sắt rập chì rất siêng năng tỉ mỉ, họ tìm
theo lối mòn chuột chạy mà đăt rập, một đêm họ có thể đặt mấy trăm cái rập như
thế. Cực nhọc vất vả là thế nhưng người dân quê tôi vẫn luông vui tươi vi người
dân quan niệm lao động chân chính là vinh quan và họ thầm biết ơn thiên nhiên
đã mang đến cho họ nguồn sản vật dồi dào này để họ có được công việc mưu sinh. Chuột gài rập lồng còn sống được cân
hoặc là đếm cho các thương lái chủ vựa chuột rồi phân phối đi các nơi khác .
Một loài gậm nhắm tưởng chừng có hại chứ không có lợi nay góp phần cải thiện đời sống người dân, người không có ruộng đất có thêm thu nhập ổn định, người trồng lúa được an tâm hơn cho cánh đồng của mình vào mua trĩu hạt, các nhà hàng thì có thêm một món đặc sản để thu hút khách, nói chung bắt chuột có lợi ích cả đôi đường. Chuột đồng xứng danh là đặc sản miền tây, vì thịt chuột đồng rất đa dạng trong chế biến và đặc biệt là món nào cũng ngon, ra khu vườn nhỏ hái nắm rao râm tiện tay lặt vài trái ớt cắt ít cọng bạc hà là có thề chế biến đến 2 món chuột, chuột nấu canh chua, chuột kho rau râm. Kể tới các món ăn của đặc sản miền tây này có hơn chục món ngon, nào là chuột nướng xã ớt, chuột nướng, khìa, xào lá cách xào xã ớt đó là các món quê tôi thường chế biến từ chuột, còn ở các nhà hàng người ta nghĩ ra thêm nhiều món từ chuột đồng cho phong phú để thu hút thực khách như chuột ép lá chanh, áp chảo, rang muối, chuột quay lu, chuột nướng chao, chuột xào lăng, ôi vô số món ăn từ những chú chuột đồng .
 |
| đặc sản ẩm thực miền tây , chuột đồng |
Chỉ từ những nguyên liệu trên mãnh đất quê nhà, cộng với thịt của loài chuột
đồng hoang dã mà có biết bao hương vị khiến người xa quê còn nhớ mãi, từng thớ
thịt chuột còn ngọt lịm dai dai, nhiều người còn ví ăn thịt chuột ngon như ăn
thịt gà vậy. Có câu nhất nướng nhì chiên tam xào tứ luộc, nói tới món gì cũng
không ngon qua món nướng. Nhất là khi ăn chuột đồng mới bắt về còn tươi, thịt
chuột đồng vừa sạch vừa thơm hương vị đồng quê xứ sở, các món ăn từ chuột đồng
đã gắn liền với người dân quê tôi từ bao giờ và đối với chúng tôi đó là món đặc
sản vừa gần vừa thơm ngon. Những kiểu thưởng thức các món ăn dân dã như thế
này làm sao để tìm được giữa nơi phố thị
ồn ào, những lo toan của cuộc sống dần cuốn con người vào quỷ đạo những hành
trình, vội vả tất bật. Làm sao có nhiều thời giờ để ung dung thoải mái thưởng
thức và cảm nhận thiên nhiên qua từng nhịp đập của thời gian. Tạo hóa lại một
lần nữa cho chúng ta thấy sự công bằng, dẩu cuộc sống con người nơi phố thị có
đầy đủ đến đâu thì họ cũng có những giây phút nhớ lại quê hương .
